بازرسی فنی جرثقیل های متحرک بر اساس استاندارد استرالیا (AS)
قبل از شروع بازرسی ، محل بازرسی از جرثقیل باید به طور کامل ایمن و حفاظت شود و به دور از ترافیک و خطوط برق هوایی باشد . هنگام بازرسی از جرثقیل های بوم خشک (مشبک) بر حسب موقعیتی که بازرس قرار می گیرد در صورت کار در ارتفاع ، باید از تجهیزات حفاظت در برابر سقوط ، مانند کمربند ایمنی استفاده شود تا ایمنی شخص بازرس تامین شود .
اگر هدف ، بازرسی در حالت ایستا (Static Inspection) باشد باید موتور جرثقیل و کشنده ی آن خاموش باشد و کلیه ی ترمزها برای توقف دستگاه اعمال شده باشد . هنگامی که جرثقیل در حال کار است ، شخص بازرس باید موارد ایمنی خویش را رعایت نموده و در مناطق خطرناک قرار نگیرد .
به کارگیری دستورالعمل های ایمنی مهمترین مساله هنگام تست و بازرسی از جرثقیل است . طبق این استاندارد 4 نوع بازرسی وجود دارد که توسط بازرس مجرب ، پرسنل تعمیر و نگهداری یا راننده ی جرثقیل انجام می شود .
1- بازرسی عمده (10 ساله و 25 ساله)
این بازرسی نوعی ارزیابی کلی از تمامی اجزای ساختاری ، مکانیکی ، هیدرولیکی و الکتریکی دستگاه است .
با توجه به اینکه بازرس طی بازرسی چشمی به چه مواردی پی می برد ، ممکن است انجام آزمون های غیر مخرب مورد نیاز بوده تا اطمینان از مواردی چون ضخامت دیواره ی بخش های ساختاری و ترک خوردگی در نقاط جوشکاری شده حاصل گردد . همچنین ممکن است نیاز باشد که بازرس قسمت های خاصی از دستگاه را برای آزمایش های بیشتر ، باز نماید . بازرسی های عمده معمولا پس از 25 سال برای اجزای ساختاری و پس از 10 سال برای اجزای مکانیکی انجام می شود . چون احتمال فرسودگی فلز در اجزای مکانیکی نسبت به اجزای ساختاری بیشتر است ، در فواصل زمانی کوتاه تری نسبت به اجزای ساختاری باید بازرسی شوند .
به دلیل بالا رفتن سن جرثقیل و فشارهای بیشتری که به دستگاه در طی مدت 10 سال وارد می شود . بازرسی 10 ساله نسبت به بازرسی سالیانه با دقت بیشتری انجام شده و شاخص های جامع تری را تحت پوشش قرار می دهد .
مهم ترین قسمت های مورد بازرسی در تست های 10 ساله عبارتند از :
فاصله آزاد ایجاد شده در رینگ گردان ، اندازه گیری شده و با حداکثر فاصله ی آزاد توصیه شده توسط سازنده مقایسه می شود . در صورت وجود انحراف و یا هرگونه آسیب ، ضعیف شدگی و لقی ، رینگ مربوطه کاملا باز شده و تعویض می شود . تمامی پیچ و مهره های به کار رفته در رینگ گردان باید تعویض شوند .
تمامی پیچ و مهره های تعویض شده را طبق توصیه ی سازنده محکم ببندید و در صورت نیاز از آزمون های غیر مخرب برای شناسایی نقاط ترک خورده استفاده کنید .
آزمون های غیر مخرب برای تشخیص ترک خوردگی و یا سایر عیوب انجام شود . قطر مهره ها اندازه گیری شده و در صورت مغایرت با استاندارد ، تعویض شوند . مهره ها آزادند بچرخند و هیچ گونه ضعیف شدگی مشاهده نشود .
- سیستم انتقال نیرو (موتورهای هیدرولیک ، گیربکس و شفت های متحرک)
هرگونه نقص در سیستم انتقال نیرو منجر به حوادث ناگوار مانند افتادن بار یا بوم و ... خواهد شد . در این نوع تست موارد زیر را انجام دهید :
-
- تمامی بخش های سیستم انتقال نیرو را باز کنید . اطمینان حاصل کنید تمام اجزا طبق توصیه سازنده عمل می کنند .
- اجزای ضعیف شده مانند شیرها ، شفت ها و بلبرینگ ها را تعویض کنید .
- در صورت نیاز آزمون های NDT روی اجزای مشکوک برای شناسایی عیوب انجام شود .
- خستگی فلز منجر به آسیب های ریزی در ساختار دستگاه می شود که برای شناسایی آن ها از آزمون NDT استفاده کنید و در صورت نیاز آن ها را تعویض کنید .
- موتورها و شیرهای هیدرولیکی را قبل از نصب مجدد ، مورد تست فشار و عملیاتی قرار دهید .
- از سیستم انتقال نیرو از لحاظ ارتعاش ، نشتی مایعات و عملکرد صحیح ، بازرسی صورت گیرد .
- سیستم ترمز
- ترمزهای بالابر را باز کنید .
- پین ها ، فنرها ، شیرها و بلبرینگ ها را از لحاظ عملکرد صحیح بازدید کنید .
- تمام نقاط جوش کاری شده در سیستم ترمز از لحاظ شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی آزمون NDT شوند .
- سیستم های هیدرولیک پیش از نصب مجدد در دستگاه دوباره تست شوند .
- لنت ترمز از لحاظ ضعیف شدگی بازرسی شود .
- ترمزها پس از نصب مجدد تنظیم شوند و برای اطمینان از درستی ، چند بار آن ها را امنحان کنید .
- سیلندرهای هیدرولیک
- تمامی سیلندرهای هیدرولیک از لحاظ نشتی روغن و دررفتگی بازرسی شوند .
- اگر متوجه نشتی شدید سیلندر را تعویض کنید .
- واشرهای فرسوده تعویض شوند .
- تست NDT برای شناسایی عیوبی مانند ترک خوردگی روی میله ها و درپوش ها انجام شود.
- بعد از نصب مجدد سیلندر دوباره تست فشار انجام شود .
- بوم (بوم هیدرولیکی یا تلسکوپی)
- بوم را به طور کامل باز کرده بخش های آن را از لحاظ تاب خوردگی و خمیدگی بررسی کنید .
- در صورت وجود تاب خوردگی و خمیدگی بیش از حد مجاز ، بوم را باز کرده و بخش های آسیب دیده را تعمیر یا تعویض کنید .
- استحکام و مقاومت بوم را طبق توصیه سازنده بررسی کنید .
- کفشک های انتهای بوم را بازرسی کنید و در صورت آسیب دیدگی تعویض کنید .
- بوم را از لحاظ خوردگی و آسیب دیدگی با تست NDT بررسی کنید .
- در صورت استفاده از قفل های پین شکل ، آن ها را نیز بررسی کنید .
- بوم کمکی (Jib) و بوم افزایشی (Extension) را نیز همانند بوم اصلی بازرسی کنید .
- سیم بکسل های بوم و محل اتصالات آن را نیز بررسی کنید .
- بوم مشبک (خشک)
- تست غیر مخرب (NDT) از تمام اجزا و محل اتصالات آن انجام شود (سر بوم ، بخش های اتصال دهنده و ...)
- تست سنجش ضخامت از ستون اصلی بوم با استفاده از روش التراسونیک (UT)
- تست ضخامت از ورق های فلزی به کار رفته در ساختمان بوم
- تست مقاومت بوم در برابر فشار
- تست خوردگی ، فرسودگی و خستگی از اجزای فلزی بوم
- نشانگرهای وزن بار
- تمام نشانگرهای وزن و موقعیت بار از نظر صحت و دقت کارکرد تنظیم شوند (کالیبره شوند)
- میزان انحراف از حد واقعی ، مطابق با توصیه ی سازنده باشد .
- تنظیم و کالیبره کردن نشانگرها توسط فرد مجاز و با صلاحیت انجام شود .
- تنظیم و کالیبره کردن نشانگرها در دوره های زمانی منظم و مشخص و به طور مداوم انجام شود .
- طناب فلزی (سیم بکسل)
- تمام سیم بکسل های بالابر ، بوم ، نگهدارنده ها ، وزنه های تعادلی و Trolley از لحاظ ضعیف شدگی و آسیب دیدگی بازرسی شوند .
- سیم بکسل تعویضی از لحاظ جنس ، نوع و اندازه ، به طور دقیق مطابق با توصیه ی سازنده باشد .
- پین ها و انتهای سیم بکسل های نگهدارنده نیز بازرسی شوند .
- قرقره های سیم بکسل
- تمام قرقره های سیم بکسل باید جدا شده و برای هرگونه شناسایی هرگونه ترک خوردگی و آسیب دیدگی بازرسی شوند .
- اندازه شیار قرقره توسط شیارسنج (Sheave Gauge) سنجیده شده و در صورت عدم تطابق ، قرقره ی مناسب جایگزین شود .
- بلبرینگ های قرقره در صورت آسیب دیدگی تعویض شوند .
2- بازرسی به خاطر توقف ناخواسته دستگاه
توقف ناخواسته زمانی اتفاق می افتد که نوعی نقص ساختاری ، مکانیکی ، هیدرولیکی یا الکتریکی روی می دهد . در بسیاری از حالات ، خطای اپراتور باعث چنین اتفاقاتی می شود . اگر آسیب ساختاری یا مکانیکی رخ دهد ، بازرس ، نخست آسیب اجزای جرثقیل را ارزیابی کرده و دستور می دهد اجزای آسیب دیده به شرکت های مجاز تعمیراتی منتقل شوند .
در مورد جرثقیل های بوم خشک چنانچه شدت آسیب به حدی باشد که بخش های اصلی بوم صدمه ببینند آن قسمت از بوم باید کنار گذاشته و تعویض شود .
در صورتی که تعمیرات روی اجزای ساختاری انجام می شود استفاده از مواد استاندارد و به کارگیری رویه های استاندارد جوشکاری بسیار حائز اهمیت است .
3- بازرسی هنگام برپایی و نصب جرثقیل
این نوع بازرسی به طور معمول برای جرثقیل های متحرک بوم خشک یا مشبک (Crawler Lattice Boom) کاربرد دارد زیرا بخش های بوم این نوع از جرثقیل ها معمولا به شکلی اند که مستعد آسیب و صدمه هستند . پیش از اینکه بوم این نوع از جرثقیل ها به هم بسته شوند قسمت های مختلف توسط بازرس مجرب مورد بازرسی قرار می گیرد و هرگونه خمش ، ترک و ... باید گزارش و برطرف شود .
چنانچه یک بوم کمکی یا (Jib) به بوم اصلی اضافه می شود این قسمت نیز باید مورد بازرسی قرار گیرد .
هنگامی که برپایی بوم کامل شد به منظور آزمایش اجزای به هم بسته شده ، پیش از شروع کار باید یک بازرسی نهایی صورت گیرد .
4- بازرسی با هدف تعمیر و نگهداری
در این نوع از بازرسی ، به منظور حفظ عملکرد ایمن و موثر ، همچنین قابلیت اطمینان دستگاه ، باید تعمیر و نگهداری مناسب دستگاه طبق مشخصات ارائه شده توسط سازنده صورت گیرد . جداول تعمیر و نگهداری برای انجام منظم و سیستماتیک این برنامه تهیه و بایگانی و مستندسازی می شود . در این روش تعمیرات جرثقیل می تواند به چهار دسته تقسیم بندی شود .
- تعمیراتی که به علت فرسوده شدن طبیعی دستگاه و از هم گسیختگی اجزای آن انجام می شود . با افزایش سن دستگاه عمر تجهیزات نیز بالا رفته و نیاز به تعمیر و نگهداری دستگاه امری بدیهی است . مثال هایی از این نوع تعمیرات عبارتند از : کفشک های زیر جک های تعادلی ، ضعیف شدن کفشک های بوم ، بلبرینگ قرقره ها و ...
- تعمیراتی که به دلیل طراحی ضعیف یا عدم تضمین کیفی مناسب هنگام ساخت دستگاه انجام می شود .
از جماه نواحی اصلی در زمینه ی طراحی و ساخت ضعیف می توان از جوش های غیر استاندارد در قسمت های بوم نام برد . قابل ذکر است که هرگونه عملیات جوشکاری و برش کاری روی بوم خارج از دستورات سازنده ممنوع است .
- تعمیراتی که به دلیل بد کار کردن تجهیزات انجام می شود .
این امر به ندرت پیش می آید اما در هر صورت امکان وقوع آن قابل پیش بینی است . مانند نقص در سیستم فرمان و خارج شدن دستگاه از جاده ، باز شدن جک ها هنگام حرکت دستگاه ، عدم عملکرد صحیح کنترل ها و اهرم ها به خصوص در جرثقیل های بوم خشک .
- تعمیراتی که به دلیل آسیب دیدن دستگاه به واسطه وقوع حادثه یا بلند کردن بیش از ظرفیت بار انجام می شود . آسیب وارده به جرثقیل معمولا شدید است به ویژه اگر جرثقیل پایداری خود را از دست داده و واژگون شود . در صورتی که صدمه ساختاری شدیدی رخ دهد ، بازرس به طور کامل جرثقیل را مورد بازرسی قرار میدهد . گزارشی را برای صاحب دستگاه یا شرکت مربوطه تهیه می کند و در گزارش خود اجزای قابل تعمیر را عنوان نموده و اجزایی را که قابل تعمیر نیستند و باید تعویض شوند را قید می کند .